Yunan Mitolojisi - Yunan Mitolojisi

Yunan mitolojisi, aslında Antik Yunan’da inançlar, tanrılar, evren olarak bir insanın sorgulanabileceği her şeyi ifade eder. Bu tip kavramları içine alan canlı figürler, tanrıların yaşamlarını içeren ideoloji olarak da ifade edilir. Genel anlamda yunan mitolojisi nedir? Sorusuna verilecek yanıt, bu olgular ile garip bir şekilde ortaya çıkan düşüncedir. Her toplum gibi Antik Yunanda ’da insanların kendi zihinlerinde anlam kazandırdığı ve yetersiz kalınacak, yeri geldiğinde de üst varlıklara ana hatlarıyla çizilmiştir. Bu durumu yaparken de tanrıların birçok özelliğini insandaki sahip olunan niteliklerle aynı oranda tutar.

Yalnızca bu tip özelliklerle birlikte farklı niteliklere sahipse kendilerine özel tanrı temalarıyla sokabilmeyi amaç edinmiştir. Yunan mitolojisi tanrıları arasında yerini alan Kherion, yarım insan yarım vücut olarak bir atın vücudundadır. Yunan mitolojisi içinde yer alan tanrıların, hepsi için aynı bir insanmış gibi üzülme, sevinme, uyuma, uyanma, aşık olma, cinsellik, boşaltım yapma, kıskanma ya da evlenme gibi insan özellikleri bulunmaktadır. Mitolojik kavramlar, yalnızca Yunanistan ile sınırla değildir. Akdeniz’e, Ege’ye ya da Anadolu’ya yayılmıştır. Hatta bazı büyük imparatorluklar, Hristiyanlık, Yahudilik gibi kendi dinlerine inanmaya başlayıncaya kadar mitolojik unsurların tanrılara inanç beslediği söylenebilir. Örnek verilecek olursa, Roma İmparatorluğunda Hristiyanlıktan önce bazı yunan tanrıları kendi tanrıları gibi de benimsenmekteydi. Bazılarının isimleri ise değiştirilerek, inanç sağlanıyordu.

Yunan mitolojisi arasında örneğin, A ismiyle bulunan tanrılar, Roma İmparatorluğunda B ismiyle bulunamamaktadır. Bu olay ise çok doğal bir durumdur. Derinlemesine özelliklerine inilirse, iki tanrı aynı şekilde görülebilmektedir. İki tanrının bazen bir tanrının çocukları olarak dünyaya geldiği de hipotezler arasındadır. Yunan mitolojisi titanlar İse karakterlerin oluşumlarını ifade eder. Başta yalnızca Khaos bulunurken, daha sonra ise karakterinde her şeyi barındıran sonsuzluğun ismi olarak ifade edilebilir. Bu sonsuzluklar ise daha sonrasından Gaia gibi tanrılar yeni oluşumlarla meydana gelmiştir. Mitolojik tanrı isimleri arasında yer alan Gaia toprak anlamına gelir.

Gaia sonrasında ise başkalarıyla çiftleşmeden kendisi dört yeni tanrıyı dünyaya getirmiştir. Tanrıların isimleri ise Uranus ve Pontus olarak ifade edilebilir. Yunan mitolojisi tanrısı olarak ifade edilen Uranus’un anlamı gökyüzü demektir. Pontus ise günümüzde denizleri ifade etmektedir. Gaila’nın sonrasında Uranus ile çiftleştikten sonra Hektokheirleri, titanları, Kylopları ve 12 tane titan oluşturmuştur. Daha sonra Pontus ve Gaia çiftleştikten sonra üç erkek ve iki dişi deniz tanrısı meydana getirir.

Yunan Mitolojisi Tanrıçaları

Yunan mitolojisi tanrıçalar birçok kişinin aşina olduğu isimlerdir. Tanrıçalar, günlük olaylar ve aynı zamanda doğasal olaylarla ilişkilendirilmiştir. Bu görevlere sahip olarak özellik gösteren tanrıçalar, farklı tip karakteristik yapılara sahiptirler. Yunan mitolojisi efsaneleri arasında yer alan Hera, tanrıçaların tanrıçası olarak ifade edilebilir. Bunun yanı sıra Zeus’un birçok kişiyle ilişkisine rağmen Hera, Zeus’un tek eşi olarak kalmıştır. Tanrıçalar arasında yerini alan Demeter, Kronos ve Rhea’nın çocuğudur. Hasat ve bereket tanrıçası olarak görevleri vardır. Bu tanrıça, bütün tanrıların aksi olarak insanlara yakındır.

Artemis, Leto ve Zeus’un kızı olan bir tanrıçadır. Yunan mitolojisi soy ağacı içinde yer alan bir kişidir. Apollo’nun da ikiz kardeşi olarak bilinen Artemis, saf ışığı ve bakireliği temsil eder. Bakirelik ile bilinmesi, annesine doğduktan sonra Apollo’nun doğum sürecine yardım etmiştir. Fakat bütün bu doğum sürecinde ise zor şeyler yaşadığı için bakireliğini korumaya karar vermiştir.

Afrodit ise en güçlü kadın tanrıça arasında yerini almaktadır. Güzellik tanrıçası olan ve en güzel tanrıçalardan biri olarak bilinir. Zeus ile Kronos7un savaşı sonucunda Kronos’un penisinin suya düşmesinden ortaya çıkan kanlardan ortaya çıkan bir tanrıçadır. Bazılarına göre altın bazılarına göre ise gönül alıcı ve cilveli gibi bazı kavramlar ile tabir edilmektedir. Efsanelerden bir tanesi de Afrodit’in oluşundan sonra ilk olarak Kyhera adası ve Kıbrıs’a gider. Bu sebepten dolayı da Kıbrıs tanrıçası olarak da bilinmektedir.

Yunan mitolojisi tanrıçaları arasında yerini alan Atena ise savaş tanrıçası olarak bilinir. Bilgelik, savunma ve savaş ile alakalı stratejiler geliştirmeye yardımcı olacak bilgiler verir. Bu tanrıça Metis ve Zeus’un kızı olarak zeytin ve baykuş ağacı sembolleriyle var olmuştur. Düzen ve aile tanrıçası olarak da Hestia oluşmuştur. İlk kuşak olarak Olympos’lu tanrıçalardan olarak bilinir. Ayrıca Rhea ve Kronos’un çocukları olarak ve Olumpos7unda en yaşlı tanrıçasıdır.

Tanrılar gibi tanrıçalarında doğu düzeni ve insan yaşamında yeri olmuştur. Hepsinin ayrı ayrı görevleri ve yerleri vardır. Bu nedenle, hepsinden farklı bilgiler alabilmek mümkün olmuştur. Ayrıca yunan tanrıları filmleri içinde de tanrılar ve tanrıçalar hakkında bilgi verilmektedir. Bu filmler ise şu şekilde sıralanabilir: Ölümsüzler, Percy Jackson, Ulisse, Truvalı Kadınlar, Beowulf Ölümsüz Savaşçı.

Yunan Mitolojisinde Evrenin Meydana Gelişi

Evrenin meydana gelişiyle alakalı çok eski çağlarda merak konusu olan bir takım sorular vardır. Yunan mitolojisi evrenin yaratılışı hakkında başlangıçta suyu kabul etmek mümkündür. Diske benzer şekilde yeryüzünün çevresine kaplanmış Okenos’un ırmağı kapladığı söylentiler arasındadır. Aynı zamanda Hesiodos’un evrenin meydana gelişiyle alakalı açıklamaları da antik çağ dönemlerinde kabul gören bir durumdur. Tanrıların meydana gelişi, Theogonie isimli yapıtta anlatılmış ve dünyanın oluşumuyla alakalı da şu açıklama yapılmıştır; Evrenin yaratılışı olmadan, ilk başlarda Khaos isimli boşluk ve bu boşluğa şekil verilmeye çalışılmış fakat verilememiştir.

Khas’tan oluşan Gaia ortaya gelmiştir ve toprak anlamına gelir. Bu tanrı ise kendiliğinden yani eşi olmadan Pantos’u, Uranos’u oluşturdu. Daha sonra ise Gaia Eros’un da etkisi ile kendinden olan Pantos ve Uranus ile çiftleşmiştir. Daha sonra Gaila ve Pontos birleşerek, Thaumas, Phorkys, Nereus ve Keto meydana gelir. Tanrıların atası olarak bilinen Uranos’un Gaia birleşiminden tepegözler olarak adlandırılan Kyloplar meydana geldi. Kykoplar, yüzer kollara sahip olan, Hekatonheir’ler ve aynı zamanda Titanları oluşturmuştur.

Evrenin doğuşunda en başta en büyük tanrı Uranus’tur. Daha sonra ise kendi çocukları kuvvetlenince onları yer altına hapsetmiştir. Annelik duygusu ile dayanamayan Gaila, diğer çocuklarını (titanlar) çağırarak, tek bir yanıt Kronos ’tan almıştır. Toprak altına demir madenleri yerleştirerek, kendisi için orak meydana getirmiştir. Yapılan orak ise babasının cinsel organını keserek, babasını tahtından etmiştir. Yunan mitolojisi oluşurken, bu olayla birlikte babası Uranus, oğlu Kronos’a bana yapılanların aynısı çocukların tarafından sana yapılacak demiştir.

Bu olay ile birlikte evrenin sahibi Kronos olmuştur. Kronos, kız kardeşi Rheia ile evlenerek, Hades, Zeus, Hera, Hestia, Demeter, Poseidon olarak 6 çocuk yapmıştır. Böylece evrendeki yönetimi tek elden yönetmeye başlamıştır. Ayrıca Satürn egemenliğinin başkasıyla paylaşmak istemez ve doğan çocuklarını yutar. Rheia ise son doğan çocuk olan Zeus’u babasına vermediği için onun yerine kayayı Kronos’a yutturmuştur. Zeus ise annesinin rahipleri tarafından Girit’teki bir mağarada büyütülmüştür. Yunan mitolojisi efsanevi sahnelere konu olmuştur. Öyle ki Zeus’u Amaltheia isimli keçi sütüyle beslemiştir. Daha sonra Zeus büyüyerek, kardeşlerini kurtarmıştır. Kurtarma işlemini babasının midesinden alarak yapar. Bu olay sonrasında titanlar savaşı başlamıştır. Bu savaş ile Tartaros’tan Hekatonkheir ve Kyklopları, Zeus kurtarıyor. Kykoplar ise Zeus’a gök gürültüsünü ve şimşekleri hediye olarak vermiştir.

Yunan Mitolojisi Tanrıları ve Görevleri

Yunan mitolojisi ilk başlarda yaratılışta farklı tanrı ve tanrıçalarıyla bilinirdi. Khaos sonsuz bir boşluk anlamına gelir ve bu boşluktan ise şu tanrı ve tanrıçalar meydana gelmiştir;

Tartaros; ölüler ülkesinin derin yeri,
Gaia; Toprak ana olarak bilinir.
Eros; ,Aşk tanrısı
Nkys; Gece tanrısı,
Hemera; Günler
Esir; Dünyayı saran ışıklı tabaka olarak bilinir.
Erebos; yer altında yer alan karanlıktır.

Bu varoluşlar ile Khaos’ tan oluşan Gaia, tek başına tanrılar meydana getirmiştir. Uranus başa geçerek, çocuklarını sevmeyen bir tanrı olduğu için oğlu Khaos ile savaş haline girer ve babasına acımaz. Uranus’un toprağa saçılmakta olan kanlarıyla ise, Gigantlar (devler), Orman perileri, Erinsyler (öç tanrıçaları) meydana gelir. Yunan tanrıları hayatta yaşarken bazı olaylar ile rahatlıkla benzeşmektedir. Yunan mitolojisi tanrıları ve bazı görevleri, Uranus’tan sonra şu şekilde sıralanabilir;

Zeus; Gökyüzünün ve hava olaylarının sahibi olarak bilinir.
Hades; yer altından sorumlu olan tanrıdır.
Proseidon; Deprem ve denizler görevinden sorumludur.
Ares; savaş tanrısı,
Hephaistos; Ateş ve demirciliktir.
Dioisos; Üzüm, şarap, partiler, eğlenceden sorumlu tanrıdır.
Hermes; Şifa, yolculuk, hırsızlık, haberleşme işlerine bakar.
Afrodit; Güzellik ve aşkın temsilcisidir.
Artemis; Avcılık, Ay, Bakirelik, Okçuluk gibi detaylardan sorumludur.
Athena; savaş stratejileri ve bilgelikle alakalı bilgileri verir.
Hera; Aile, bereket ve evliliği temsil eder.
Apollon; Şiir, okçuluk, tip, sanat, ışık gibi kavramlardan sorumlu olan tanrıdır.
Medusa; Saçları yılanla dolu olan bir tanrıdır. Yaratık olarak doğan ve ceza sonucu saçları o hale gelmiştir.
Dionysos; Hera, Zeus, Poseidon, Athena, Apollon gibi tanrıların barındığı ortak din olarak ifade edilebilir.
İkarus; bu karakter, pek çok kişiyle etkilidir. Öyküsü ise insanlığa ders vermekte olan ve ölümün insanlar için çoğu şeyin sorgulanması gerektiğini anımsatır.
Asklepios; Yunan mitolojisi, tıp bilimiyle alakalı olarak bilgi alınabilmektedir. Apollon ve kronos’un oğlu olarak ifade edilebilir.
Sisyphos; Bu tanrı, Aiolia adasında yaşam sürdüren ve rüzgarların tulumunda saklanmış olan rüzgar tanrısıdır.

Bu tanrılar, yaşam sürerken ve doğa işlerinde etkin rol oynamıştır. Yunan mitolojisine göre farklı kavramlar ve görevlerde bulunmuşlardır. Görünüm ve karakter özellikleri olarak farklı özelliklere sahiptirler.

Klasik Mitoloji Nedir?

Günümüzde yaşayan insanların 2000 yıl öncesine uzanan yaratılış öyküleri bulunmaktadır. Bu öyküleri önemseyen birçok insan vardır. Yunan mitolojisi yanı sıra klasik mitolojisi de Antik Çağlarda, Roma ve Yunan kültürlerinde öykülere yer verir. Bu hikayeler ise yaklaşık olarak M.Ö 900-800 yıllarında meydana gelen ve M.S ise 4. YY ’da Roma’nın resmi dini haline gelen Hristiyanlık kabulüne kadar zenginlik kazanarak sürmüştür. Mitler ise farklı amaçlara hizmet etmekteydi. Evrenin düzeni ve köklerini meydana getirmek, insan davranışlarını keşfe çıkmak, doğal bazı olgulara açıklamalar getirmek, yiğitliklerini övmek, ayin temelleri oluşturmak gibi temeller oluşturulmuştur.

Klasik mitoloji, Hristiyanlıkta, Roma ve Yunan paganizminin yerini alır ve sonrasında mitler yaşamaya devam etmiştir. Yunan mitolojisi yanı sıra klasik mitoloji daha çağdaştır. Aynı zamanda çağdaş yaşamı da şekillendirmiştir. Hatta konuşulan dillere bile giren bir kavramdır. Örnek verilecek olursa, takımyıldızları, gezegenler, yıllara ait aylar, bitki, hayvan isimleri klasik mitolojinin temellerinden meydana gelmiştir. Bunun yanı sıra kendini beğenen kişiler için de narsist sözcüğü buradan alınmıştır. Uzun bir yolculuk için ise odise veya zaaflar için aşil tendonu gibi kelimeler, klasik mitolojiden oluşan ürünler olmuştur.

Bu mitolojiyle alakalı olarak Sigmund Freud gibi bazı ünlü psikologlar, insanların davranışsal özelliklerinin iç yüzlerini anlayabilmeye yardımcı olacak şekilde incelemiştir. Ayrıca Batı’da ise hemen hemen her çağda sanat, müzik, edebiyat gibi sanatsal faaliyetler, klasik mitolojinin etkisinde gelişmiştir. Yunan mitolojisi gibi klasik mitoloji de farklı sanatsal ve evren dallarına ortam hazırlayan alt yapıyla gelişmiştir. Antik Yunan ve Roma’da mitlerin öğrenilmesi doğrultusunda çizgi romanlar, romanlar, pop şarkıları, televizyon dizileri, bilgisayar oyunları gibi hemen hemen her şeyde bu kavramlar görülmeye başlamıştır.

Klasik mitoloji de tanrısal anlamda bazı kahramanlar, insana benzeyen mahluklar, mitolojik yaratıklar, yunan mitolojisi dalında ortaya çıkan tanrı ve tanrıçalar listesinde geçmemektedir. Yalnızca önemi en büyük ve en önemli olan incelemeler belli başlı kişiler ile anlatılmıştır. Kısacası çok eski zamanlarda yaşayan ve gelmiş olan ulusların inanmış olduğu kahraman ve tanrıları içeren bir kavramdır. İnsanların yanı sıra devler, periler, mahlukların hayatsal anlamda maceralarından bahseden mitlerin hikayeleri içerir. Bununla birlikte mitolojik kavramlar, gerçek hayatta bulunan ve efsanelere konu olan hikayelerin masallarının nasıl meydana geldiğini de anlatır. Nasıl gelişip güzelleştiğini bildiren ilim olarak da ifade edilebilir.

Mitolojik Terimler

Kutsal olarak kabul edilen ve yaradılışı konu alan anlatılara mit ismi verilir. Yunan mitolojisi terimler arasında yer alan, mitler, araştırılırken ve yorumlanırken mitolojiden destek alır. Aynı zamanda toplumların kültürlerinden beslenerek, kültürleri de anlamlandırır. İnsanların doğmasından başlayarak, dünya ve kendileri için anlam kazanabilmesi çabasını ortaya koyabilmek için mit oluşumunda önemlidir. Toplumsal anlamda meydana gelen kültürler, mitlerin beslenmesi için gereklidir. Bununla birlikte kültürü de anlamlandırmaktadır. Farklı kültürlere ait olarak değişik terimler bulunmaktadır. Bu terimlere anlam yükleyebilmek için kültürlerin araştırılması önemlidir. Bazı mitolojik terimler ise şu şekilde sıralanabilir:

Nektar; Tanrılara özel olarak üretilen içkilerdir. İçenler ise ölümsüz olmaktadır.

Agathodaimon; Roma ve Yunan mitolojisinde toprağa bereket veren lütuftur. Bunun yanı sıra şehirlere bolluk veren tanrı olarak da ifade edilir.

Agave; Atinalı trajedi yazarı olarak bilinir ve oldukça ünlüdür.

Nepae; çok eski inanışlara göre çayırlarda yer alan perilerdir. Bu perilere ise napae ismi verilir.

Nerio; Bu kavram ise kahramanlığı temsil eden bir terimdir. Roma mitolojisinde harp tanrısının eşi olarak bilinir.

Odysseus; Bu tanrı, düşmanlarını zekası sayesinde mağlup eden bir kahramandır. Bu tanrının eşi ise penelope’dir. Bu tanrı, Troia savaşının başlangıcında savaşa gitmemek için bazı bahaneler ortaya sürmüştür. Fakat savaşa mecbur gitme durumunda kalmıştır. Bilindik olan bir durum olan tahta at fikri Odysseus’anındır.

Aithra; Bu tanrıça Kral Pitteheus’un kızıdır.

Aiolos; Rüzgarın tanrısı olarak tabir edilir.

Alekto; Uranos’un kanından meydana gelen bir tanrıdır. Öç almaya yarayan tanrı olarak da ifade edilmektedir.

Nors; Yaratılış ile alakalı olarak mitler arasında bulunur. Ayrıca evrenin oluşumu, nors dini ve insanların meydana gelişi hakkında bazı bilgilere yer vermiştir.

Aurora; şafaktan sorumlu tanrıçadır.

Baküs; Titanlara sahip olan bakü olarak parçalara ayrılarak oluşturulan mittir.

Niks; Yunan mitolojisi kavramlarına göre gece tanrıçası olarak adlandırılır. Oluşumu ise Kaostan başlamıştır.

Eurydice ve Orfeus; kendini baştan çıkaran ve çapkınlıktan kaçıp yılandan zehirlenen Eurydice ölür. Orfeus ise müzikle ilgilenerek, herkesin beğenisini toplar.

İmera; Gündü tanrıçası olarak bilinen ve Erebus ile Niks’ten meydana gelmiştir.

Bazı terimler bu şekilde ifade edilse de bunlarla birlikte farklı kavramlarda bulunmaktadır. Fakat başlıca terimlerin anlamları bu şekilde sıralanabilir.